Kaynak: Bu makale, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı resmi web sitesinden alınmıştır. Dolayısıyla konuyla ilgili Türkiye’nin resmi bakış açısını yansıtmaktadır.

Medeniyetler İttifakı, İspanya Başbakanı Zapatero’nun teklifi üzerine, Sayın Başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan ile Zapatero tarafından 2005 yılında başlatılmış ve bilahare Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri tarafından da benimsenerek bir BM girişimi halini almıştır.
Kaynak: Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı resmi web sitesi

İttifak, son yıllarda belirginleşen karşılıklı yabancılaşma ve kutuplaşma eğilimlerine ancak kültürler arasında karşılıklı saygıyı savunan kapsamlı bir koalisyonla karşı konabileceği anlayışı üzerine kuruludur. Girişim, tüm toplumların kalkınma, güvenlik, çevre ve refah konularında birbirlerine bağımlı oldukları hususunu esas almakta ve öncelikle önyargı, yanlış algılama ve kutuplaşmayla başa çıkmak amacıyla ortak siyasi bir irade oluşturmayı amaçlamaktadır. Başlatıldığı günden bu yana artan bir görünürlük kazanan girişim, bugün kültürler ve dinler arası diyalog bağlamında en öndegelen proje halini almıştır.

Girişime dair eşgüdümü sağlamak ve İttifakın idari işlerini yürütmek üzere BM bünyesinde New York’ta bir Yazmanlık ihdas edilmiştir. Yazmanlık, uluslararası planda İttifakın tanıtımını yapmakta ve medya, gençlik ve eğitim gibi alanlarda somut projeler yürütmektedir.  Ülkemizin de önerisi üzerine, eski Portekiz Cumhurbaşkanı Jorge Sampaio, 26 Nisan 2007 tarihinde BM Genel Sekreteri tarafından Yüksek Temsilci görevine atanmıştır. Bilahare Medeniyetler İttifakı Yazmanlığı tarafından bir uygulama planı hazırlanmış ve Yüksek Temsilcinin onayıyla 14 Haziran 2007 tarihinde BM Genel Sekreterine sunulmuştur.

Medeniyetler İttifakına ilişkin 96 ülkenin eş-sunucu olduğu karar tasarısı BM Genel Kurulunda 10 Kasım 2009 tarihinde oydaşma ile kabul edilmiştir.

Girişim bağlamında BM çatısı altında kurulmuş olan Dostlar Grubu son katılımlarla birlikte 120’yi aşan bir üye sayısına ulaşmıştır.

Medeniyetler İttifakı Birinci Yıllık Forumu Madrid’de 15-16 Ocak 2008 tarihlerinde düzenlenmiştir. Foruma 350 civarında devlet adamı, uluslararası kuruluş temsilcisi,  akademisyen, din adamı, medya ve sivil toplum kuruluşu temsilcisi ve işadamı katılmıştır. Foruma Sayın Başbakanımız başkanlığında, Sayın Bakanımız ve Devlet Bakanı Sayın Mehmet Aydın’ın da yer aldıkları geniş bir heyetle iştirak edilmiştir.

Birleşmiş Milletler Medeniyetler İttifakı İkinci Forumu 6-7 Nisan 2009 tarihlerinde İstanbul’da düzenlenmiştir. Foruma, beş Devlet ve Hükümet Başkanı, bir Meclis Başkanı, 25 Dışişleri Bakanı, 10 diğer Bakan ve 12 uluslararası kuruluşun en üst düzey yetkilisi katılmıştır

Medeniyetler İttifakının kültürlerarası diyalog alanındaki başlıca uluslararası girişim olma niteliği İstanbul Forumu sırasında bir kez daha teyit edilmiştir.  İttifakın, İstanbul Forumu ile birlikte kurumsallaşma sürecini tamamladığını ve artık olgunlaşma aşamasına gelen Medeniyetler İttifakı’nın uygulamaya yönelik adımlar atması hususunda mutabık kalındığını söylemek mümkündür. İstanbul Forumu, kültürlerarası diyalog çabalarında Türkiye’nin öncü rolünün ve vazgeçilmezliğinin pekiştirilmesinin yanısıra, ülkemizin tanıtımı ve görünürlüğümüzün artırılması bakımından da yararlı olmuştur.

Medeniyetler İttifakının III. Forumu 28-29 Mayıs 2010 tarihlerinde Brezilya’nın Rio de Janeiro şehrinde düzenlenmiştir. Sayın Başbakanımız, Sayın Bakanımız ve Devlet Bakanı Sayın Mehmet Aydın’ın iştirak ettikleri toplantı İttifak’ın çalışmalarına özellikle Amerika kıtasında ivme verilmesine katkı sağlamış, 122 üyeli Dostlar Grubu ile temsil kabiliyeti bakımından BM’den sonra en kapsamlı örgüt haline gelen Medeniyetler İttifakının küresel konumunu pekiştirmiştir.

Bir sonraki Forum 2011 yılında Katar’da düzenlenecektir.

İstanbul Forumunda İttifak’ın önümüzdeki dönemde bölgesel stratejiler oluşturulmasına ağırlık vermesi kararlaştırılmıştır. Bu çerçevede hazırlanan Güneydoğu Avrupa’da kültürlerarası diyalogun güçlendirilmesine yönelik bölgesel strateji 14 Aralık 2009 tarihinde Saraybosna’da düzenlenen Bakanlar Toplantısında kabul edilmiştir.

Güneydoğu Avrupa Medeniyetler İttifakı Bölgesel Stratejisinin bir benzerinin Akdeniz Bölgesi için teşkil edilmesi çalışmaları devam etmektedir. Mısır’ın bu amaçla İskenderiye’de bir toplantı düzenlemesine yönelik çabalarıyla başlayan sürecin; sürecin iyi yönetilememesi, bazı usul hataları yapılması, Mısır ile Medeniyetler İttifakı Yazmanlığı ve İspanya arasında vukuageldiği anlaşılan eşgüdüm çalışmalarından ülkemizin hariç tutulması gibi nedenlerden dolayı gözden geçirilmesi gerekmiştir. 15-16 Temmuz 2010 tarihlerinde İskenderiye’de düzenlenen teknik nitelikli hazırlık toplantısında Akdeniz Bölgesel Stratejisinin taslak metni üzerinde uzlaşıya varılmıştır. Bunu takiben, 25-27 Ekim 2010 tarihlerinde Berlin’de gerçekleştirilen Yıllık Odak Noktaları Toplantısı’nda Akdeniz Bölgesel Stratejisi tahtındaki Eylem Planı taslağına da son şekli verilmiş ve bu metin de Malta Toplantısı’nda Bakanların onayına sunulmuştur. Mİ Akdeniz Bölgesel Stratejisi ve buna bağlı Eylem Planı, Sayın Devlet Bakanımız Prof. Dr. Mehmet Aydın’ın da katılımıyla 8-9 Kasım 2010’da Malta’da tertiplenen Dışişleri Bakanları Toplantısında kabul edilmiştir.

Rio Forumu, İttifak’ın mevcudiyetini Batı Yarımküresinde de güçlü bir şekilde hissettirmesine vesile teşkil etmiş, Forum’a yakın tarihlerde çok sayıda Latin Amerika ülkesi Dostlar Grubu’na üye olmuştur. Rio Forumu, aynı zamanda, Latin Amerika için bir Bölgesel Strateji geliştirilmesi fikrinin ortaya atılmasına da vesile teşkil etmiştir. Sözkonusu stratejiye ilişkin çalışmalar, 9-10 Aralık 2010 tarihlerinde Lima’da yapılan Odak Noktaları toplantısıyla başlatılmıştır.

Uygulama sürecinde, Dostlar Grubuna üye ülkelerin, İttifakın hedeflerinin hayata geçirilmesine ve kültürler arası diyalogun geliştirilmesine yönelik somut projeler içeren birer Ulusal Plan hazırlamaları hedeflenmektedir. Bu çerçevede, ülkemiz tarafından atılacak adımları içeren Ulusal Planımız, Sayın Devlet Bakanı Prof. Dr. Mehmet Aydın’ın öncülüğünde hazırlanmıştır. Ulusal Planımıza İttifakın internet sayfasından da ulaşılabilmektedir.

.