the APPLICABILITY OF PRESIDENTAL SYSTEM IN TURKEY IN THE FRAMEWORK OF GOVERNMENT SYSTEM DISCUSSIONS
.
ABSTRACT | The issue of which political system is the most appropriate for the Turkey and the the issue of which political system if it was applied is more democratic, stable, effective way to manage to the Turkey have been extensively discussed in the academic circles both in the political circles. The main aim of this article by examining the presidential system is to analyse its positive and negative aspects and to look for the answer to the applicability of the presidential system to Turkey. Keywords: The political system,
1. GİRİŞ
Uzun bir parlamenter sistem deneyimi olan Türkiye’de sistemin yaşadığı kronik sorunlar ve yönetsel krizler parlamenter sisteme alternatif model arayışlarını da beraberinde getirmiştir. Başkanlık sistemi, özellikle son çeyrek asırda birçok devlet adamı ve akademisyen tarafından parlamenter sisteme alternatif olarak sunulmuştur. Temel gerekçe, parlamenter sistemin yürütmede istikrarsızlığa neden olduğu ve bu nedenle başkanlık sistemine geçilerek güçlü bir yürütme ve ondan bağımsız ve güçlü bir yasama oluşturmaktır. İstikrarlı ve etkin bir sistem kurmak isteyen Türkiye’nin başkanlık sistemine geçmesi gerektiğini düşünenler Türkiye’deki sorunların hükümet sisteminin ötesinde kalan sebeplerini göz ardı ederek parlamenter sistemi de sorunların kaynağı olarak görme eğiliminde olmuşlardır. Şunu kabul etmek gerekir ki, Türkiye’nin yaşadığı sorunların hükümet sistemi tercihinden öte daha derin sebepleri vardır: hukuk devleti zaafiyeti, sivil toplumun yetersiz olması, uzlaşma kültürünün zayıf olması, vesayetçi yapıları destekleyen siyasi ve toplumsal kesimlerin varlığı, temel hak ve özgürlüklerin ihlali gibi nedenlerle parlamenter sistemin neden olduğu sorunlar olarak gösterilmeye çalışılmıştır. Oysa aynı siyasi iklim içerisinde başkanlık sistemi uygulanıyor olsaydı da muhtemelen karşılaşılan problemler aynı kalacaktı. Hükümet sistemi değişikliği, sadece yürütmenin göreve geliş biçimini etkilemez. Devlet ile toplum, devlet ile bireyler ve nihayet devletin organları arasındaki ilişkiler hükümet sistemlerinin niteliğine göre kodlanır. Dolayısıyla muhtemel bir hükümet değişikliğinin radikal bir hamle olacağını bilmek gerekir. Sistem değişikliği önerilerini sadece salt hukuk mühendisliği gözü ile değerlendirmek yanıltıcı olur. Karşılaştırmalı siyasi literatürü analiz etmek için sistemleri, uygulandıkları ülkelerin siyasi, sosyal, kültürel ve tarihi özellikleri paralelinde incelemek ve analiz etmek gerekir. Türkiye için başkanlık sistemi tartışılırken doğru bir cevaba ulaşılmak isteniyorsa öncelikle demokratik bir siyasal sistemin olmazsa olmazları belirlenmelidir.
Teorik olarak kuvvetler ayrılığı teorisi incelenmeli ve Türkiye’ye önerilen başkanlık sistemi ile hâlihazırda uygulanan parlamenter sistemin bilimsel olarak ortaya konulmuş olan güçlü ve zayıf yönleri net bir şekilde ortaya konmalıdır. Başkanlık sisteminin modeli olarak görülen Amerikan Başkanlık Sistemi ayrıntılı olarak incelenmeli ve özgün şartları iyice araştırılmalıdır. Ayrıca, başkanlık sisteminin ABD toplumunun oluşturduğu şartların ürünü olduğu ve ABD dışında başarılı olamadığı gerçeğini de göz önünde tutarak, 140 yılı aşan parlamenter sistem deneyimimizin terk edilerek yeni bir sistem uygulamamızın ve bizim siyasi ve kültürel alt yapımıza ne kadar uyabileceği iyi hesap edilmelidir. Bu çalışmanın ana omurgası oluşturulurken Türkiye için başkanlık sisteminin uygulanabilirliğinin doğru cevabı sistematik bir şekilde aranmıştır. Teoriden pratiğe doğru bir sistem takip edilmiştir. Başkanlık sistemi teorik planda ele alınıp incelenmiş, ABD başkanlık sistemi uygulaması ayrıntılı olarak tahlil edildikten sonra Türkiye’deki başkanlık sistemi tartışmaları ve önerisi incelenmiş ve bilimsel olarak bir kanaate varılmıştır.
devamı pdf dosyası olarak googleda..
.
Haydar EFE
Assoc. Prof. Dr.
Kafkas University,
EASF,
Department of Political
Science and Public Administration
efehaydar@gmail.com
ABSTRACT | The issue of which political system is the most appropriate for the Turkey and the the issue of which political system if it was applied is more democratic, stable, effective way to manage to the Turkey have been extensively discussed in the academic circles both in the political circles. The main aim of this article by examining the presidential system is to analyse its positive and negative aspects and to look for the answer to the applicability of the presidential system to Turkey. Keywords: The political system,
1. GİRİŞ
Uzun bir parlamenter sistem deneyimi olan Türkiye’de sistemin yaşadığı kronik sorunlar ve yönetsel krizler parlamenter sisteme alternatif model arayışlarını da beraberinde getirmiştir. Başkanlık sistemi, özellikle son çeyrek asırda birçok devlet adamı ve akademisyen tarafından parlamenter sisteme alternatif olarak sunulmuştur. Temel gerekçe, parlamenter sistemin yürütmede istikrarsızlığa neden olduğu ve bu nedenle başkanlık sistemine geçilerek güçlü bir yürütme ve ondan bağımsız ve güçlü bir yasama oluşturmaktır. İstikrarlı ve etkin bir sistem kurmak isteyen Türkiye’nin başkanlık sistemine geçmesi gerektiğini düşünenler Türkiye’deki sorunların hükümet sisteminin ötesinde kalan sebeplerini göz ardı ederek parlamenter sistemi de sorunların kaynağı olarak görme eğiliminde olmuşlardır. Şunu kabul etmek gerekir ki, Türkiye’nin yaşadığı sorunların hükümet sistemi tercihinden öte daha derin sebepleri vardır: hukuk devleti zaafiyeti, sivil toplumun yetersiz olması, uzlaşma kültürünün zayıf olması, vesayetçi yapıları destekleyen siyasi ve toplumsal kesimlerin varlığı, temel hak ve özgürlüklerin ihlali gibi nedenlerle parlamenter sistemin neden olduğu sorunlar olarak gösterilmeye çalışılmıştır. Oysa aynı siyasi iklim içerisinde başkanlık sistemi uygulanıyor olsaydı da muhtemelen karşılaşılan problemler aynı kalacaktı. Hükümet sistemi değişikliği, sadece yürütmenin göreve geliş biçimini etkilemez. Devlet ile toplum, devlet ile bireyler ve nihayet devletin organları arasındaki ilişkiler hükümet sistemlerinin niteliğine göre kodlanır. Dolayısıyla muhtemel bir hükümet değişikliğinin radikal bir hamle olacağını bilmek gerekir. Sistem değişikliği önerilerini sadece salt hukuk mühendisliği gözü ile değerlendirmek yanıltıcı olur. Karşılaştırmalı siyasi literatürü analiz etmek için sistemleri, uygulandıkları ülkelerin siyasi, sosyal, kültürel ve tarihi özellikleri paralelinde incelemek ve analiz etmek gerekir. Türkiye için başkanlık sistemi tartışılırken doğru bir cevaba ulaşılmak isteniyorsa öncelikle demokratik bir siyasal sistemin olmazsa olmazları belirlenmelidir.
Teorik olarak kuvvetler ayrılığı teorisi incelenmeli ve Türkiye’ye önerilen başkanlık sistemi ile hâlihazırda uygulanan parlamenter sistemin bilimsel olarak ortaya konulmuş olan güçlü ve zayıf yönleri net bir şekilde ortaya konmalıdır. Başkanlık sisteminin modeli olarak görülen Amerikan Başkanlık Sistemi ayrıntılı olarak incelenmeli ve özgün şartları iyice araştırılmalıdır. Ayrıca, başkanlık sisteminin ABD toplumunun oluşturduğu şartların ürünü olduğu ve ABD dışında başarılı olamadığı gerçeğini de göz önünde tutarak, 140 yılı aşan parlamenter sistem deneyimimizin terk edilerek yeni bir sistem uygulamamızın ve bizim siyasi ve kültürel alt yapımıza ne kadar uyabileceği iyi hesap edilmelidir. Bu çalışmanın ana omurgası oluşturulurken Türkiye için başkanlık sisteminin uygulanabilirliğinin doğru cevabı sistematik bir şekilde aranmıştır. Teoriden pratiğe doğru bir sistem takip edilmiştir. Başkanlık sistemi teorik planda ele alınıp incelenmiş, ABD başkanlık sistemi uygulaması ayrıntılı olarak tahlil edildikten sonra Türkiye’deki başkanlık sistemi tartışmaları ve önerisi incelenmiş ve bilimsel olarak bir kanaate varılmıştır.
devamı pdf dosyası olarak googleda..
.
Yorumlar
Yorum Gönder